Opeens willen alle motormerken een automatische transmissie aanbieden. Nadat Honda tien jaar geleden met DCT op de proppen kwam, lijkt het alsof alle andere merken nu opeens doorhebben dat ze die optie nog niet hadden. Of ja, toch niet helemaal zoals het hoorde, want Yamaha had tenslotte ook al een automaat op de FJR 1300 in 2006. Vanwaar nu die ommekeer? En is het überhaupt een meerwaarde voor motorrijders? Ik zocht het voor u uit in het zonnige Zuiden.
Yamaha’s Motorsport en Marketing Director Michael van Zomeren is de man die ons in een powerpoint presentatie probeert uit te leggen waarom Yamaha net geen 20 jaar na de eerste automaat nu een doorstart wil maken. Daarvoor worden drie concrete argumenten op tafel gegooid:
1) Van de modellen bij andere merken waar er een automaat beschikbaar is, wordt ongeveer de helft met automaat verkocht.
“Lees: Honda claimt dat ze 50% van hun Goldwings, Africa Twins, NC750X’en, Forza’s, X-ADV’s en NT1100’s met DCT verkopen.”
2) Dankzij de opkomst van een hoop elektronische hulpmiddeltjes kan een automaat nu complementair gebruikt worden, wat het rijplezier kan verhogen.
“Lees: de elektronicasystemen werken goed samen. Al mag je natuurlijk altijd zelf beslissen in hoeverre je elektronica een meerwaarde vind op je motor.”
3) De jeugd leert minder en minder geschakeld rijden met de auto, waardoor het schakelen gedateerd dreigt te worden.
Ik wil niet te diep ingaan op de pro’s en contra’s van dit alles, want de realiteit is dat Yamaha dit snel zal introduceren op de modellen met een CP3 driecilinder en vermoedelijk volgend jaar al op de CP2 tweecilinders. Rest dus voornamelijk de vraag: Rijdt het een beetje leuk?
Automatisch schakelen, nu ook mét funfactor?
Welnu, in dat opzicht is het al een opsteker van jewelste dat Yamaha hun automaat voor het eerst introduceert op de MT-09. Die middenklasse nakedbike is zowat het hoogste wat je kan bereiken onder de noemer fun op twee wielen. We hebben het nog niet uitgeprobeerd, maar zelfs met een Windjammer kuip erop, zijspan eraan en gekleed in een fluo klaphelm met dito vestje lijkt het ons onmogelijk om van de MT-09 een saai ding te maken. 125pk uit een driepitter voor 193 rijklare kilo’s met een prijskaartje van rond de 11K euro is nu eenmaal een setup waarvan voorwielen gewichtloos worden en het bloed sneller begint te stromen aan de voorkant van je bekken. Zelfs met een automaat erop, toch?
Bij de eerste kennismaking is het onmogelijk om de gelijkenissen met Honda’s DCT te negeren. Geen koppelingshendel aan het stuur, enkel een plus- en een minknopje dat je met je linkerwijsvinger en/of duim kan bedienen. Opmerkelijk: op het Y-AMT systeem zit ook geen schakelpookje aan je linkervoet, daar maakt Yamaha dus al meteen een verschil met Honda’s DCT die optioneel wel een pookje heeft. Verder zien we op de rechterstuurhelft ook een knop om te wisselen tussen AT en MT oftewel volledig automatisch schakelen, of zelf schakelen met voorgenoemde + en – triggers. Wanneer ik iets dieper in het dashboard duik, krijg ik via de mode knop ook nog eens de keuze tussen een D en een D+ modus waarbij die laatste een stuk agressiever terugschakelt.
Volautomatisch: puur comfort
Tot zover alle mogelijke instellingen, tijd om de helm op te zetten en eens een stukje te rijden. Geen straf onder een zomers zonnetje in de buurt van Barcelona, waar de bochten talrijk zijn en er dus sowieso flink geschakeld moet worden. Nadat ik de klassieke fout maak van naar een onbestaand koppelingshendel te grijpen, zet ik de Yam in volautomatische modus en vertrek ik alsof ik met een scooter onderweg ben. Maar dan wel eentje met flink wat poeier in het gashendel en een baanligging om u tegen te zeggen. In de volautomatische stand rijdt de MT gemakkelijker dan ooit, al schakelt hij wel ontzettend snel op. Stukken die ik anders in derde of vierde versnelling zou afleggen, rij ik nu heel laagtoerig in zesde versnelling. In de D-modus is het dus wel even wennen aan het ‘eco-riding’ en ook het terugschakelen gebeurt stukken later dan ik dat gebruikelijk zou doen. Allemaal mooi en wel als je rustig aan het toeren bent, maar dat voelt toch wat onnatuurlijk op een MT-09.
Over naar de D+ dan maar, en daar is het duidelijk andere koek. De automaat biedt een veel directer gevoel met de motor en vooral het terugschakelen voor een bocht of stop gaat een stuk agressiever. Niet dat je spontaan een bokkende motor krijgt, al is er gewoon een pak meer motorrem aanwezig wanneer je het zou verwachten en ook bij het accelereren, mag de motor een stuk meer toeren draaien vooraleer de automaat er een nieuwe versnelling tegenaan gooit. Het enige wat net zoals in de D-mode wennen blijft is de merkbare lastwissel die je krijgt wanneer de automaat van versnelling wisselt. In dat opzicht zullen toerrijders toch nog steeds jaloers zijn op een traploze en comfortabelere CVT-transmissie, terwijl de sportieve jongens…
Zelf schakelen: Opnieuw onder de indruk van het comfort!
…het liefst van al zelf schakelen. Over dus naar de triggers aan het stuur waarmee we zelf kunnen beslissen. Yamaha’s ‘seesaw-switch’ zoals ze hem zelf noemen, is de knop die alle functies van een koppelingshendel en versnellingspook overnemen. Vergeet 1-N-2-3-etc, want vanaf nu is het gewoon op de plus of de min duwen als je wil op- of afschakelen. En dat gaan pijlsnel, zonder de minste strubbeling van de koppeling of chatter aan het achterwiel. Je houdt het niet voor mogelijk hoe je met een flinke hellingshoek toch nog super smooth van versnelling kan veranderen, daar waar het achterwiel al lang een flinke stap opzij had gezet met een traditionele koppeling. Het gebruiksgemak is op alle gebied torenhoog en daarmee mogen de Y-AMT ontwikkelaars zichzelf dus wel een flinke schouderklop geven. Ik waan me in geen tijd aan de triggers van mijn Playstation stuurtje waarbij ik de meest onbetaalbare Ferrari’s en Bugatti’s over wereldse circuits stuur. Op de Yamaha MT-09 Y-AMT gaat het schakelen net zo vlot en zowel bij het op- als afschakelen is er merkbaar meer souplesse dan bij een quickshifter.
Alleen al het feit dat we dit systeem testen op een dikke nakedbike en niet op de zoveelste grijze toermotor geeft de ambities van Yamaha aan. Well played.
Enerzijds heb je dus een comfortabel systeem dat ideaal is voor opstappers en mensen die nooit handgeschakeld reden, anderzijds is de bliksemsnelle automaat ook een klassieke bak te vlug af. Dat laatste had ik voorafgaand aan deze test nooit verwacht en daarmee steekt Yamaha wat mij betreft ook alle mogelijke Quickshifters, DCT’s en E-Clutchen de loef af. Met BMW’s ASA en KTM’s nieuwe automaat heb ik op het moment van schrijven nog niet gereden, al lijkt het er daar heel hard op dat ze een gelijkaardig systeem gebruiken als dat van Yamaha. Voor de duidelijkheid: een enkele koppeling met twee actuatoren die de schakelbeweging automatiseren. Wie nog op de barricaden zou staan tegen elektronica kan hierbij dus ook gerust slapen: die twee elektromotortjes gaan de betrouwbaarheid niet in het gedrang brengen. Integendeel: de slijtage van je koppeling zou net merkbaar lager moeten liggen.
Minpunten
Is het een pure goednieuwsshow? Nee uiteraard niet. Als gepokte en gemazelde motorrijder zit het werken met een koppelingshendel of versnellingspook er bij mij helemaal ingebakken en het is geen kunst om eender welke automaat rücksichtlos de grond in te boren. Als ik de keuze krijg tussen een rit op een automaat of handgeschakelde MT-09, dan zal mijn persoonlijke voorkeur nog steeds uitgaan naar de handbak…al is het Y-AMT systeem met voorsprong de beste automaat waar ik ooit op reed.
Het verschil zit hem voornamelijk in het gevoel van controle van de motorrem bij het afschakelen en laat dat nu net een erg persoonlijke parameter zijn die je volgens mij moeilijk in een elektronicamenu kan programmeren. Waar een motor met quickshifter altijd een perfect voorspelbare motorrem geeft bij het toerental waaraan je wenst terug te schakelen, schiet de Y-AMT soms tekort. Dat zorgt ervoor dat ik heel vaak uit voorzorg een versnelling extra afschakel en haarspeldbochten die ik anders vlot in 2de versnelling zou nemen, nu heel hoogtoerig in eerste pak. Het gevolg voor je benzineverbruik kan je zelf ook wel raden, als is dat naar mijn gevoel onderschikt aan de controle over je tweewieler. Er is ongetwijfeld een niche van motorrijders die dit door de vingers wil zien, maar voor mij blijft de controle van de motorrem bij het ingaan van de bocht hét heikele punt par excellence van alle automaten. Dat was zo bij de eerste DCT’s en hoewel Yamaha’s Y-AMT een scala van voordelen met zich meebrengt hebben ze dit nog niet helemaal gefinetuned.
Fopsleutels. Allemaal goed en wel, tot je automaat in versnelling staat en de motor niet meer aan wil…
Tot slot noteer ik ook nog dat het Y-AMT systeem schakelen enkel toelaat als het contact aanstaat. Klinkt niet noemenswaardig, al wordt het dat wel in combinatie met de keyless fopsleutel. Laat je je motor zoals een ervaren rijder standaard in eerste versnelling staan tegen het wegbollen, dan moet je je contact dus eerst aanzetten vooraleer je je motor in neutraal kan zetten. Speel je de fopsleutel kwijt, of wil het contact om een andere reden niet aan en staat de motor nog in eerste? Nou, dan wordt het wel een hele klus om je motor even aan de kant van de weg te krijgen, laat staan dat je hem nog een eindje aan de hand zou willen verrijden. Ik weet het, het is vergezocht…maar de motorrijders die hun motor nog nooit (luid vloekend) aan de hand moesten duwen kan je volgens mij op één hand tellen.
De Afrekening
Yamaha’s Y-AMT werkt intuïtief, gemakkelijk en ontzettend soepel. Als projectontwikkelaar laat dit weinig te wensen over, ook al ga je een heel moeilijke strijd aan om oldschool motorrijders te overtuigen. De meerprijs van €500 is alvast een prikje in vergelijking met wat Honda en BMW vragen voor hun automaten. Bovendien pakt Yamaha uit met de eerste echte sportieve motor met een automaat en wordt het systeem vermoedelijk volgend jaar al beschikbaar op alle CP3- en CP2-modellen. Zelf eens gaan testrijden is dus zeker de boodschap.